Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Pierwszy drewniany, zbudowany w 1639 r. i uposażony przez Aleksandrę, panią na Sokólu 1. voto Zahorowska, 2. voto Jełowicka, 3. voto Szklińską, konsekrował bp Andrzej Gębicki. W czasie najazdu Tatarów i Szwedów dotacja całkowicie ustała, a kościół chylił się ku upadkowi. Stanisław Maniecki -właściciel Wiszenek, kościół odnowił i wznowił dotację W1771 r. Po spaleniu kościół drewniany został częściowo w 1847 roku odbudowany, w latach 1858-1859 całkowicie odrestaurowany przez bpa Kacpra Borowskiego i wiernych.
Bryła kościoła była niezwykle prosta. Tworzyła ją duża zrębowa skrzynia, zgodnie z dawną ciesielską sztuką budowlaną posadowiona na peckach (pionowe belki wbite w ziemię) i na ceglanym pomiędzy nimi fundamencie, pochodzącym zapewne z połowy XIX wieku. Dach dwuspadowy, o jednej kalenicy, gontowy, z trójkątnymi szczytami, zwieńczony był niegdyś wieżyczką sygnaturkową. Po bokach frontowej elewacji znajdowały się dwie wieże, przykryte niegdyś, jak się wydaje, baniastymi hełmami, być może z latarniami. Bez szczegółowych oględzin nie można było jednoznacznie stwierdzić, czy wzniesiono je współcześnie z kościołem w 1771 roku, czy też dobudowano w okresie późniejszym, np w czasie wspomnianego remontu. Konstrukcja słupowo-ramowa wież nie wyklucza obu możliwości. Znajdująca się natomiast od frontu kruchta, również o konstrukcji słupowo-ramo- wej, jest niewątpliwie późna, wskazują na to jej elementy konstrukcyjne wykonane z litego materiału oraz rozmiary nieproporcjonalne do elewacji. Zachowana do początku lat 90. XX wieku przysadzista bryła kościoła była niegdyś przykryta smuklejszym dachem, o czym świadczyła częściowo zachowana więźba dachowa, wykonana z wtórnie użytych elementów, pochodzących ze starszej więźby.
Wnętrze - prostokątna hala przykryta stropem na jednym poziomie - zostało rozczłonkowane trzema parami słupów na trzy nawy: szerszą - środkową i dwie węższe - boczne. We wschodniej części kościoła wydzielono z nawy głównej prezbiterium, a po jego bokach zakrystie z loggiami na piętrze, otwarte na prezbiterium dużymi półkolistymi otworami. Zakrystie wzniesione zostały w konstrukcji słupowo-ramowej, oszalowanej deskami, co stanowi w kościelnym budownictwie rzadkie rozwiązanie, zwłaszcza jeżeli nie są one dostawione do budowli, lecz integralnie związane z jej wnętrzem. Od zachodu usytuowano chór muzyczny, wsparty na kolumnach, modą późnobarokową w środkowej* części wysunięty półkoliście do przodu. Pod chórem, zapewne w latach 1858-1859, utworzono przedsionek i dwie lokalności po bokach. Ściany kościoła od początku lub w czasie remontu usztywniono lisicami (pionowe belki związane ze zrębem ścian od zewnątrz i wewnątrz na całej ich wysokości) nadając im dzięki deskowemu szalunkowi formę smukłych lizen.
Zewnętrzne ściany kościoła, wież i kruchty oszalowane były pionowo deskami z wąskimi listwami kryjącymi styl desek. Jedynie szczyt zachodni kościoła jest szalowany poziomo, poziomy szalunek zachował się też częściowo na ścianach wież pod obecnym oszalowaniem pionowym. Niegdyś cały kościół był zapewne oszalowany poziomo, ale obcość takiego rozwiązania w polskiej drewnianej architekturze wskazuje, że wprowadzono je w okresie zaborów na modę budownictwa rosyjskiego. Nie można obecnie stwierdzić, jakie było pierwotne szalowanie ścian i czy początkowo były one w ogóle szalowane. Usztywnienie ścian kościoła lisicami nie wystarczyło jednak - kościół „rozjeżdżał się”. Zastosowano więc oryginalne w działaniu i kształcie rozwiązane konstrukcyjne przypominające masywne skośne skarpy z architektury murowanej. W tym wypadku po dwie drewniane skarpy podpierają od południa i od północy dłuższe ściany kościoła. Są one tak wielkie i masywne, że w jednej z nich utworzono niewielką kruchtę do północnej zakrystii.
Na architektoniczną dekorację kościoła składają się m.in. wydatne, profilowane gzymsy podokapowe, niewątpliwie pierwotne, oraz interesujące listwowe obramienia okienne, zapewne z połowy XIX wieku. Wewnątrz świątyń belki podciągowe dekorowane były nabijanym rzędem ząbków, zaś podtrzymujące je słupy międzynawowe o wysokich cokołach pokryte były resztkami marmoryzujących malowideł. Parapetowe belki chóru muzycznego mają wydatny późnobarokowy profil i dekoracyjnie wycięte tralki. Otwór tęczowy dekorowany był okazałymi drewnianymi lambrekinami. Pomimo częściowego zawalenia się dachu i stropu zachowały się jeszcze ołtarze - główny i cztery boczne, parami analogiczne, przyścienne, płaskie, pokryte niegdyś dość bogatym ornamentem roślinnym i typowym dla regencji i rokoka - mieszanina wczesnych i późnych elementów dekoracyjnych z XVIII wieku. W nastawie ołtarza głównego znajdowały się resztki zniszczonego obrazu Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny z XVIII wieku.
Wiszeński kościół położony był wśród dawnych łąk, częściowo przejętych pod zabudowę kołchozu, na lekko odcinającym się wzniesieniu, w wieńcu starych lip. Na cmentarzu przykościelnym znajdowało się dawniej kilka murowanych i kamiennych nagrobków z żeliwnymi krzyżami. Najlepiej zachowała się piaskowcowa płyta Łukasza Skrockiego (zm. w 1838), ufundowana przez córkę Płazowską, oraz nagrobek dwuletniego Kazia Korzeniowskiego (zm.1859), w kształcie okazałego, czworobocznego postumentu, murowanego z cegły, zwieńczonego ozdobnym, niezwykle dekoracyjnym krzyżem żeliwnym z postacią Ukrzyżowanego, a później, we wnęce, również żeliwną postacią Matki Bożej...”
Do parafii należały następujące miejscowości: Wiszenki, Antonówka, Chopniów, Du- bieszcze Stare, Elżbiecin, Franówka, Klementówka, Łuków, Łuksycha, Mikołajówka, Nasaczewicza, Niezwir, Oleszkowicze, Perczucha, Plaszowa, Retówka, Rostowice, Retowo kol., Sławatycze, Smerdyń, Sołtysy, Stanisławka, Susk, Swóz, Tarnowola, Tworymir, Włodzimierzówka, Włodkowszczyzna, Zapust, Zielone Bagno.
W 1938 r. parafia liczyła 1830 wiernych. Ostatnim proboszczem był ks. Staniosław Dąbrowski, ur. w 1886 r., wyśw. w 1909 r., zm. w 1962 r.
Po 1945 r. służył jako kołchozowe pomieszczenie gospodarcze, zlewnia mleka. Ocalał jako jeden z trzech drewnianych kościołów i kaplic na terenie diecezji łuckiej (Zabłocie, Bielin), został przeniesiony i odrestaurowany w Kowlu. Poświęcenia dokonał arcybiskup Marian Jaworski 12.10.1996 roku. Obecnie administratorem jest o. Roger Mularczyk z Kowla (OFM Ref.).
Wołyń - przegląd
Z zamglonej ... przeszłości
Miejsca szczególne na Wołyniu
głosuj na stronę klikając na
herb Wołynia
