|
Wieś Łopawsze nad Styrem była pierwotnie dziedzictwem rodziny Wołczków-Chrenickich h. własnego. W XVI w. należała kolejno do Michała (1570-1575), Wasyla (1583) i Mikołaja (1585) Chrenickich. Córka ostatniego, zamężna za Mikołajem Mossakowskim h. Jastrzębiec z Mossak w Ziemi Ciechanowskiej, wniosła te dobra w dom mężowski. Do Mossakowskich należały one w ciągu całego wieku XVII i XVIII. Kolejnymi właścicielami byli m.in. Piotr (zm. w 1755 r.), piszący się „na Mossakach i Błudowie”, stolnik parnawski (1720), jego syn Mikołaj (zm. w 1762 r.), pisarz grodzki żytomierski (1720), następnie podstoli nowogródzki, a w końcu cześnik zwinogrodzki, będący równocześnie chorążym, a potem pułkownikiem (porucznikiem) znaku pancernego. Po nim dziedziczył syn Dominik, generał-adiutant buławy polnej koronnej (przed 1762), dalej syn Dominika, Antoni, podstoli czernihowski i współfundator klasycystycznego kościoła parafialnego w sąsiednim Łysinie z 1800 r. Córka Antoniego, Zuzanna, poślubiwszy Feliksa Siła-Nowickiego, wniosła Łopawsze do jego rodziny. W drugiej połowie XIX w. majątek ten był własnością Antoniego Siła-Nowickiego.
Mossakowscy posiadali w Łopawszach rezydencję, najprawdopodobniej wzniesioną w pierwszej połowie XVIII w. Na jej temat brak jednak przekazów. Pozostał wszakże po niej aż do 1939 r. założony w 1732 r. przez Teresę z Sieczyńskich, pierwszą żonę Mikołaja Mossakowskiego, podstolego nowogródzkiego, park na przestrzeni 33 morgów, określony w Słowniku geograficznym jako „starodawny ogród”. Park ten przetrwał zapewne do 1939 r., skoro wspomina o nim także M. Orłowicz w swoim Przewodniku po Wołyniu, określając go jako jeszcze „piękny”.
źródło: Roman Aftanazy "Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej", Tom 5, Województwo wołyńskie", 1994, str. 233-234.
|