Z dalekiej przeszłości Radochówki wiadomo tylko tyle, że w 1577 r. była ona dziedzictwem Jarefieja Hojskiego. Ta autochtoniczna rodzina najprawdopodobniej wcześnie wymarła, nie dochodząc do jakichkolwiek godności ani większego majątku, gdyż na jej temat nie ma później żadnych informacji. Nie wiadomo też, jakie były losy Radochówki aż do XIX w., kiedy znalazła się ona w posiadaniu Nowowiejskich h. Jastrzębiec. Rodzina ta od XV w. osiadła była w Łomżyńskiem, ale jedna jej gałąź w XVIII w. przeniosła się na Wołyń, głównie w okolice Równego i założyła tam kilka nowych siedzib. Najwybitniejszym przedstawicielem linii wołyńskiej był Konstanty Nowowiejski, generał major wojsk koronnych (1759), starosta bracławski, poseł i elektor króla Stanisława Augusta, żonaty z ks. Franciszką Czetwertyńską. W pierwszej połowie XIX w. Radochówka należała do Janusza Nowowiejskiego, po którym dziedziczył jego syn Stanisław. Dalsze losy tej majętności nie są znane. Największą i najpiękniejszą rezydencją Nowowiejskich w ziemi rówieńskiej były Humienniki. Dwór w Radochówce prezentował się znacznie skromniej. Znany też jest tylko z litografii H. Peyera z połowy XIX w. Według owej ryciny był to budynek parterowy, prawdopodobnie dziewięcioosiowy o wysokim, gładkim dachu czterospadowym, pobitym z pewnością gontami. Ożywiały go dwa wąskie okna oświetlające zapewne niewielkie pokoiki, umieszczone w więźbie. Od strony podjazdu głównym akcentem elewacji był pozorny ryzalit, ujęty w narożach kolumienkami. Ryzalit ten zamykał trójkątny szczyt, tworzący facjatkę przebitą trzema oknami. Po lewej stronie domu mieszkalnego narysował Peyer jeszcze drugi rozległy budynek, także parterowy, nakryty gładkim dachem czterospadowym, pełniący prawdopodobnie funkcje gospodarcze. Wydaje się, że głównym powodem „uwiecznienia” tej skromnej siedziby szlacheckiej była nie jej architektura, lecz usytuowanie dworu na cyplu oblanym wodami rzeki Stubły czy też jej bezimiennego dopływu. Zabudowania dworskie otaczał ogród o zróżnicowanym i wspaniale rozrośniętym drzewostanie. Właśnie położenie, naturalnie i pięknie rozplanowany ogród sprawiły, że Radochówka należała do dworów o uroku szczególnym. Nie można wykluczyć, że park był dziełem Miklera, który w okolicy Równego założył tyle innych ogrodów. źródło: Roman Aftanazy "Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej", Tom 5, Województwo wołyńskie", 1994, str. 391-392. |